Wtorki z Bergmanem

Opis

Od września do grudnia 2023 zapraszamy na 15 filmów Mistrza, w odrestaurowanych kopiach cyfrowych. Na ekranie pojawią się obrazy znane oraz te, które nie trafiły do szerokiego obiegu kinowego. To znakomita okazja, aby poznać jednego z najbardziej bezkompromisowych i wizjonerskich twórców w światowej kinematografii. Jego filmy ukazują kondycję człowieka we współczesnym świecie, cały czas prowokują i dają do myślenia.

Młode pokolenie widzów po raz pierwszy będzie miało szansę poznać dzieła Bergmana. Twórczość Bergmana wraz z jej powracającymi motywami – wyobcowaniem człowieka we współczesnym świecie, kryzysem wiary i chrześcijańskiego modelu moralności, rozkładem więzi w rodzinie – paradoksalnie dopiero dziś staje się dla polskiego widza w pełni aktualna i czytelna. Polemika reżysera z mieszczańskim systemem wartości może istotnie dotykać nas w pełni dopiero w społeczeństwie, które zaczęło wykształcać klasę średnią z jej wszystkimi dobrodziejstwami i obciążeniami. Prezentacja uniwersalnych filmów Bergmana jest więc dziś dla widza okazją do postawienia sobie zasadniczych pytań związanych z własnym życiem i miejscem w świecie, a nie tylko do spotkania z Mistrzem kina.
   Bergman, mimo że autobiograficzny aż do granic ekshibicjonizmu, potrafi w swoich obrazach dotknąć filmowego absolutu. Tworzy kino totalne, które mierzy się z najpoważniejszymi problemami filozoficznymi, religijnymi i egzystencjalnymi i które dziś staje się dla widza prawdziwym wyzwaniem. Program :

12 IX    Skandal
19 IX    Do radości
26 IX    Letni dzień
3 X    Wakacje z Moniką
10 X    Uśmiech nocy
17 X     Źródło
24 X    Oko diabła
7 XI    Jak w zwierciadle
14 XI    Milczenie
21 XI    Hańba
28 XI    Godzina wilka
5 XII    Rytuał
12 XII   Namiętność
19 XII   Szepty i krzyki oraz Dokument o Faro

*******************************************************************************************************

Ingmar Bergman, szwedzki reżyser filmowy i teatralny, dramaturg i scenarzysta, urodził się 14 lipca 1918 roku jako drugi syn protestanckiego pastora. Surowe metody wychowawcze ojca oraz nieporozumienia pomiędzy rodzicami wpłynęły na jego dalsze życie i wielokrotnie powracały echem w jego twórczości.

Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał jako dyrektor teatru w Hälsingborgu, pisywał także własne opowiadania i dramaty, dorabiając jako scenarzysta w Teatrze Dramatycznym. W latach 40. jego dramaty zaczęły trafiać na szwedzką scenę teatralną. Zadebiutował w 1944 roku „Krótszym opowiadaniem o jednym z najwcześniejszych wspomnień z dzieciństwa Kuby Rozpruwacza”. Już tu uwidacznia się to, co Bergman rozwinie później w filmach – psychoanalityczna problematyka podyktowana przez „rodzinny scenariusz”, układ retrospekcji sięgający w głąb wczesnego dzieciństwa i w mrok podświadomości, psychopatyczną ambiwalencję czułości i sadyzmu w relacjach międzyludzkich, atmosferę horroru, zamkniętą kompozycję oraz magiczny realizm przenikający się z onirycznym ekspresjonizmem. Przełom nastąpił jeszcze w tym samym roku, kiedy obecny na przedstawieniu „Śmierć Kaspra” szef Svensk Filmindustri powierzył młodemu pisarzowi korektę cudzych scenariuszy.

Bergman wkrótce przedstawił swój własny projekt zatytułowany Skandal, który ostatecznie zrealizował znany wówczas reżyser Alf Sjöberg. Rok później Bergman sięgnął po kamerę i wyreżyserował Kryzys. Szybko powstały następne filmy: Okręt do Indii, Więzienie i Pragnienie. W latach 50. Bergman starał się opanować warsztatowe kanony kina gatunków. Jego filmy z lat 1950 – 55 mieszczą się w repertuarze kina popularnego – Letni sen, Kobiety czekają, Wakacje z Moniką czy Marzenia kobiet wykorzystują formułę melodramatu, natomiast Lekcja miłości i Uśmiech nocy to komedie.

Filmy z tego okresu powstały na konkretne zamówienie producenta. Wyjątek stanowi Wieczór kuglarzy, pierwsze arcydzieło Bergmana, film wybitny, ale w swoim czasie nie doceniony przez krytykę i publiczność. W przeciągu dwóch lat powstały kolejne arcydzieła, które przyniosły Bergmanowi światowy rozgłos – Siódma Pieczęć i Tam, gdzie rosną poziomki.

Wraz z początkiem lat 60. reżyser wkroczył w nową fazę twórczości. Przy współpracy z operatorem Svenem Nykvistem wypracował swój dojrzały, minimalistyczny styl. Tak zwana trylogia wertykalna – Jak w zwierciadle, Goście Wieczerzy Pańskiej i Milczenie – jest tego najlepszym przykładem. W 1965 roku Bergman poznał Liv Ullmann i obsadził ją w jednym ze swoich najwybitniejszych obrazów – Personie. Ullmann wkrótce stała się towarzyszką życia i jedną z ulubionych aktorek reżysera. W 1967 roku Bergman założył własną firmę produkcyjną, Cinematograph, w której zrealizował przejmujące dramaty rodzinne – Szepty i krzyki, Sceny z życia małżeńskiego, Twarzą w twarz czy Jesienną sonatę. W 1976 roku został oskarżony o malwersacje podatkowe i był zmuszony opuścić rodzinny kraj. Osiedlił się na odludnej wyspie Fnrö i na kilka lat rozstał się ze szwedzką kinematografią. Powrócił na chwilę z autobiograficznym obrazem Fanny i Alexander, by ostatecznie pożegnać się ze światem filmu. Zmarł w 2007 roku.